บทความ

บทเพลง Violin Concerto พระราชนิยมในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว

 

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ ทรงโปรดเครื่องดนตรีสากลอย่างตะวันตก ขณะทรงประทับอยู่ที่ประเทศอังกฤษ ทรงสนพระทัยดนตรีสากลเป็นอย่างมาก และเมื่อเสด็จนิวัติสยามทรงซื้อแผ่นเสียงเพลงเป็นจำนวนมาก อาทิ เพลงของศิลปินบีโธเฟน (Beethoven) โยฮันน์ เซบาสเตียน บาค (Johann Sebastian Bach) และ เฟลิคส์ เม็นเดิลส์โซน (Felix Mendelssohn) เป็นต้น

สมเด็จฯ ทรงอัญเชิญพระบรมฉายาลักษณ์นี้ติดพระวรกายไปทุกแห่งที่เสด็จแปรพระราชฐานไประทับแรม

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสนับสนุนศิลปวัฒนธรรมด้านดนตรีสากล ทรงรับอุปถัมภ์วงดนตรีเครื่องสายฝรั่งหลวง และพระราชทานเงินเดือนจากพระราชทรัพย์ส่วนพระองค์ ตลอดจนทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้มีการจัดการบรรเลงซิมโฟนี ออร์เคสตรา หรือวงดุริยางค์สากลสำหรับประชาชนทั่วไปขึ้นเป็นครั้งแรกในเมืองไทย ต่อมาเมื่อปี พ.ศ. 2475 ประเทศไทยมีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง และในปี พ.ศ. 2477 วงดนตรีเครื่องสายฝรั่งหลวงได้โอนมาขึ้นกับกรมศิลปากร และได้เปลี่ยนชื่อมาเป็น “วงดุริยางค์สากล กรมศิลปากร” จนถึงปัจจุบัน

วันที่ 30 พฤษภาคม พ.ศ. 2484 ท่ามกลางสงครามโลกครั้งที่สองในยุโรป พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคตโดยสงบ ด้วย พระหทัยวาย ณ พระตำหนักคอมพ์ตัน ประเทศอังกฤษ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ทรงจัดพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพอย่างเรียบง่าย ณ ฌาปนสถานโกลเดอร์สกรีน ในวันที่ 3 มิถุนายน พ.ศ. 2484

บทเพลงในการถวายพระเพลิงพระบรมศพ ในวันนั้นนายอาร์, ดี. เครก (R.D.Craig) ทนายความประจำพระองค์กล่าวคำถวายราชสดุดี ไม่มีพิธีสงฆ์ มีการบรรเลงไวโอลินคอนแชร์โต้ Violin Concerto in E minor Opus. 64 ของเม็นเดิลส์โซน (Mendelsohn's Violin Concerto) ซึ่งเป็นเพลงที่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรด แล้วพนักงานก็กดสวิตช์อัญเชิญหีบพระบรมศพเลื่อนไปตามรางเหล็กสู่เตาไฟฟ้าเป็นการถวายพระเพลิงอย่างเรียบง่าย

เฟลิคส์ เม็นเดิลส์โซน Felix Mendelssohn นักเปียโน คีตกวี และผู้อำนวยเพลงชาวเยอรมัน สามารถเล่นเปียโน คอนแชร์โต้ ได้ตั้งแต่อายุ 9 ปี และสามารถประพันธ์เพลงได้เมื่ออายุเพียง 11 ปี แนวทางการประพันธ์เพลงของเฟลิคส์มีการผสมผสานระหว่างแนวคลาสสิคและแนวโรแมนติก

คอนแชร์โต Concerto เป็นประเภทของบทเพลงที่มี 3-4 ท่อน (โดยทั่วไปมักมี 3 ท่อน) นับเป็นบทเพลงที่มีมาก่อนซิมโฟนี อัตราจังหวะในแต่ละท่อน เร็ว-ช้า-เร็ว มีการพัฒนามาตั้งแต่สมัยยุคบาโรค ราว ค.ศ. 1600-1750

Mendelssohn Violin in E Minor op.64 เป็นเครื่องดนตรีเดี่ยวกับวงดนตรีในช่วงท้ายของบทเพลงก่อนจบ จะมีท่อนที่ให้ผู้ที่เล่นเดี่ยวแสดงฝีมือออกมาโชว์ได้อย่างเต็มที่

ไวโอลินคอนแชร์โต ในบันไดเสียง อี ไมเนอร์ เป็นโซโล่ผลงานประพันธ์ชิ้นใหญ่สำหรับบรรเลงด้วยวงออร์เคสตรา ชิ้นสุดท้ายของเฟลิคส์ เม็นเดิลส์โซน เป็นคอนแชร์โตสำหรับไวโอลินชิ้นหนึ่งที่ได้รับความนิยม และนำมาบรรเลงบ่อยครั้งที่สุด 

 

สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ ๗ อัญเชิญพระบรมอัฐิพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ประดิษฐานไว้ในห้องพระบรรมทมบนเรือวิลเฮล์ม ไรส์ ก่อนทรงเปลี่ยนเรือที่ประเทศสิงคโปร์มาประทับเรือภาณุรังษีของบริษัท อีสต์ เอเชียติค จำกัด เสด็จพระราชดำเนินกลับสู่พระนคร

 

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะทรงซออู้